Nghệ thuật đọc sách

              Trước hết là những sai lầm về chuyện đọc sách  

1. Đọc theo trình tự: Đọc sách không phải là một đường thẳng như bạn nghĩ để bạn miệt mài từ trang đầu tiên đến cuối cùng. Hãy chủ động trong việc tìm thông tin cần đọc trong cuốn sách, bởi đôi khi chính tác giả cũng viết những phần đầu sau khi đã hoàn tất những phần sau mà. 

2. Đọc từng chữ: Thuở nhỏ, chúng ta đọc từng chữ cái, phát âm nó lên, cuối cùng rồi chúng ta cũng có thể đọc được cả chữ. Vậy thì tại sao chỉ dừng lại ở đó. Hãy rèn luyện cách đọc cả cụm từ, cả câu, rồi cả đoạn. 

3. Đọc là một công việc miệt mài tốn nhiều thời gian: Không hẳn. Đọc có thể rất vui vẻ và nhanh chóng. Thực vậy, đọc nhanh cũng giống như đua xe vậy, rất hứng thú. 

4. Giữ gìn sách thật cẩn thận, không tì vết. Thể hiện bạn là một người yêu sách, nhưng không mang lại nhiều hiệu quả. Bạn sẽ thấy những lời khuyên dưới đây sẽ tàn phá vẻ nguyên sơ của cuốn sách. Nhưng sách là của cá nhân, vậy thì bạn cũng nên cá nhân hóa tối đa để phục vụ cho công việc của mình. Đừng quá e dè với việc cá nhân hóa quyển sách. 

5. Mọi phần cuốn sách đều giá trị như nhau: Sai lầm này sẽ tồn tại cho đến khi bạn đặt tên viết một quyển sách của riêng mình. Bạn sẽ thấy có những phần “nhồi” thêm, minh họa, hay thậm chí cả chương của quyển sách đơn giản vì nhà xuất bản khăng khăng đòi vậy. Hãy chọn lấy những phần giá trị. 

6. Đọc nhanh làm giảm sự ghi nhớ: Thực tế là, đọc nhanh sẽ làm tăng sự ghi nhớ và khả năng lĩnh hội của người đọc.

                 CHUẨN BỊ ĐỌC

MỘT, LOẠI BỎ MỌI XAO NHÃNG. Loại ra tất cả những thứ mà đầu óc bạn có thể nghĩ tới bên cạnh nội dung quyển sách. Đang có người nói chuyện, TV, chỗ ngồi không thoải mái, nhạc xập xình (OK, OK, tôi biết có nhiều người nói họ học tốt hơn với tiếng nhạc, nhưng quên nó đi, bạn đang nghe nhạc tốt hơn với việc học đó). Hãy nghiêm túc loại bỏ tất cả những thứ đó. Lái xe đến siêu thị với tốc độ 25 dặm/giờ thì bật nhạc vừa đi vừa nghe được, nhưng chẳng có tay đua xe nào bật nhạc khi đang ở 210 dăm/giờ cả.

HAI, TÔI MUỐN GÌ? Tại sao phải đọc cái này? Đây là loại sách gì? Đọc tìm tài liệu cho bài luận hay đọc cho vui? Trước khi mở quyển sách ra, hãy dành 1 phút để xác định mục đích thật sự. Mỗi mục đích đọc khác nhau sẽ quy định bạn đọc nó như thế nào.

BA, DÀNH 10 PHÚT CHO PRE-READ. Dành 10 phút hoặc ít hơn để đọc qua toàn bộ quyển sách. Hãy thử làm điều này nếu bạn chưa bao giờ làm. Đọc sách cũng như chơi xếp hình vậy, bày nó ra tất cả, rồi lắp từng mảng vào cho đến khi hoàn chỉnh. Đọc bìa sách, hay những đánh giá của sách, lời giới thiệu, lời nhà xuất bản. Di chuyển đến phần Mục lục và bạn đã có thể nắm được sơ qua toàn bộ những nội dung mà mình sắp tìm hiểu. Xem qua những hình ảnh, sơ đồ, bảng tóm tắt, trích dẫn hay tất cả những tiêu đề lớn.

Nhiều quyển sách sẽ có phần Chương Tổng Quát (KEY CHAPTER), thâu tóm tất cả những chương khác. Việc đọc nó cũng giống như việc bạn xơi trái xơ-ri nổi bật trong ly kem trước khi bắt đầu ăn kem vậy.

                   NHỮNG KĨ THUẬT ĐỌC NHANH

1. Tăng tốc – mức thoải mái. Bạn lái xe với tốc độ bao nhiêu thì thấy thoải mái, và đến mức nào thì chạm ngưỡng bất an? Đọc sách cũng vậy, hãy chọn cho mình một mức tăng tốc vẫn còn nằm trong mức thoải mái. Bạn có thể từ từ nâng mức này lên bằng cách chậm rãi tăng tốc để quen với cảm giác đó, giảm tốc nếu thấy khó chịu. 

2. Xem quyển sách là một vỉa QUẶNG chứ không phải VÀNG. Sách chứa đựng hàng tấn quặng, và người đọc cần sàng lọc ra để lấy vàng trong đó. Hãy bỏ qua những thứ không cần thiết. 

3. Không đọc thành tiếng. Thuở nhỏ đọc hay thành lời, và nhiều người vẫn không bỏ thói quen đáng yêu ấy, hay ít nhất cũng là lẩm nhẩm, hay mấp máy môi. Để trở thành tay đua sách, bạn cần biết nguyên tắc eye-and-mind. Mắt mới là cổng thông tin dẫn kiến thức đến bộ não, không phải tai hay miệng. Hãy nghĩ quyển sách sẽ đi vào đầu bạn bằng đôi mắt, uống sách bằng mắt. 

4. Sử dụng ngón tay. Cũng là một thói quen thuở xưa, nhưng nên giữ, và sẽ được nâng lên mức độ cao hơn. Ngón tay như cái cờ hiệu dẫn đường, bắt bạn phải duy trì tốc độ. Bởi vì đọc bằng mắt, nên với ngón tay bạn sẽ biết được mình đang đọc ở tốc độ nào. Ngón tay giữ chúng ta ở trọng tâm, không rẽ trái rẽ phải hay đánh cua, và tránh cả trường hợp “đi đường tắt”, bỏ qua nội dung. Cũng có thể dùng cây bút để thay thế, nhưng vẫn nên dùng tay vì tay thì lúc nào cũng mang theo, rất linh hoạt và cơ động. 

5. Không liếc lại. Khi đọc bằng sách, đôi lúc xảy ra tình trạng vô tình liếc lại những gì ta đã đọc (mà không có chủ ý), điều này xảy ra thường xuyên mà ta không biết. Hãy thử để ý, nếu phát hiện ra mình đã liếc lại, hãy tự nhủ quyển sách cũng như đoạn phim chiếu ngoài rạp, đoạn ấy có hay mấy cũng không thể tua lại được. Cứ giữ vững tốc độ tiến về phía trước. 

6. Tầm nhìn ngoại biên. Thông thường thì ta sẽ đọc lướt qua từ trái sang phải (nếu bạn không phải là người Ả Rập). Nhưng hãy đọc cách tạo ra tầm nhìn ngoại biên. Hãy giả dụ có một đường kẻ dọc ngay chính giữa trang sách, tập trung mắt của bạn vào những điểm trên đường thẳng ấy, đi từ trên xuống dưới. Để mắt thâu tóm lấy những cụm từ hai bên, giống như khi lái xe trên đường tuy luôn nhìn thẳng nhưng bạn vẫn có thể để ý sự vật hai bên đường vậy. Có thể thử bằng cách kẻ một đường bút chì như đã nêu và luyện tập. Khi đã quen, bạn sẽ có thể tự vẽ một đường vô hình trên mọi trang sách. 

7. Từ chốt. 40 – 60% chữ trong một trang là các từ không phải then chốt hay quan trọng. Thật vậy, nếu xóa đi những từ ấy, bạn vẫn có thể hiểu được nội dung của đoạn văn. Chúng có mặt ở đó để làm nhiệm vụ liên kết lại các TỪ CHỐT. Luyện tập để có thể nhận diện được những từ chốt này, còn những chỗ khác xem như là chỗ trống, bộ não sẽ tự động điền vào thông tin thiếu. Tốc độ đọc của bạn sẽ tăng lên đáng kể. 

8. Không nghỉ mắt. Nghỉ mắt đây có nghĩa là bạn dừng lại bất chợt ở một từ nào đó, như xe buýt tới trạm vậy. Điều này làm giảm tốc độ của mắt. Hãy duy trì sự liên tục, có thể không quá nhanh, nhưng đừng dừng lại. Còn trường hợp nghỉ mắt vì mỏi mắt thì đương nhiên rất cần thiết rồi, và cũng nhớ chớp mắt để làm ẩm giác mạc nhé. 

9. Giải lao. Đừng đọc quá mê mải. Mỗi giờ hãy nghỉ ngơi 5, 10 phút, uống nước, ăn nhẹ. Hoặc cũng có thể gấp sách lại sau mỗi 100 trang và để 1 tiếng sau vậy. 

10. Đồng hồ cát. Bạn cần đọc hết 300 trang sách? Hãy quyết định nên đọc nhanh mức nào. Tốc độ trung bình là 250 từ / phút (hay 1 trang / phút). Nếu bạn đọc 100 trang trong 1 tiếng, nghĩa là bạn đạ đạt vận tốc 1.7 trang / phút rồi đó. Hãy lên dây cót cho từng phiên đọc của mình.

                  KĨ THUẬT GHI NHỚ

1. Gạch dưới, khoanh tròn, ghi nhớ. Đừng có highlight cả trang sách sáng rực lên. Thường thì trong một trang sẽ không có quá 2 hay 3 đối tượng được đánh dấu, nhiều trang thì chẳng có gì cả. Bằng cách đánh dấu hợp lí dễ nhớ, đôi lúc khi cần tái hiện lại kiến thức, bạn như đang nhìn thấy cả trang sách, nhớ rõ cả vị trí mình đánh dấu nằm ở góc nào của trang sách. 

2. Trang tai chó. Trong 250 trang của một quyển sách sẽ có khoảng 25 trang tai chó (tức là gấp mép sách lại thành hình tai chó – LTH). Tai càng lớn thì tức là càng quan trọng. 

3. Chuyển ghi chú quan trọng lên đầu quyển sách. Chỗ này hay quá, ý này thật tuyệt. Hãy ghi chú nó lại trong trang ghi chú ở đầu quyển sách (là một tờ giấy được để trắng 2 mặt, tiếc là sách Việt Nam thường không có trang này, hoặc vô tình mà có). Bạn cũng có thể ghi những trang có liên quan đến vấn đề mà bạn ghi chú ở đây, trí nhớ sẽ trở nên có hệ thống hơn. 

4. Khi hoàn thành, hãy đọc lại trang tai chó. Đây chính là lõi của quyển sách, là vàng của mỏ quặng, hãy đọc kĩ lại chúng. 

5. Ghi lại bản tóm tắt. Hura, xong rồi, làm một cái pizza thôi! Khoan đã, vẫn còn việc để bạn làm đó. Hãy ghi lại bản tóm tắt quyển sách bằng chính ngôn từ của bạn vào cuối quyển sách, nơi có chừa cho bạn 2, 3 trang trắng. Sau đó hãy xem lại lời giới thiệu của chính tác giả ở đầu sách để so sánh. 

6. Sơ đồ trí nhớ. Nếu bạn sắp sửa thi với cuốn sách nào đó, hãy học cách sử dụng “Sơ đồ trí nhớ của Tony Buzan” để nắm bắt nội dung toàn bộ quyển sách chỉ trong một trang duy nhất. Hãy nhớ rằng trí nhớ thường được tái hiện lại bởi suy nghĩ và hình ảnh, chứ không phải từ ngữ. Sơ đồ trí nhớ sẽ giúp bạn “hình ảnh hóa” cả quyển sách. 

7. Sách mượn? Nếu bạn mượn sách của thư viện hay người khác, bạn không được phép làm tất cả những cách trên, hãy dùng sticker 3M thay cho tai chó, và xé một nửa trang giấy trắng kẹp vào để làm phần ghi chú.

Đọc sách nhanh không thể dễ dàng thực hiện một sớm một chiều. Bài viết ngắn này chỉ là những ý kiến có tính chất gợi mở ban đầu để bạn tìm ra một phương pháp đọc thật sự thích hợp với mình.